Postać
Leon Rzewuski 1808-1869

Urodził się 13.04 1808 r. we Wiedniu jako syn Wacława „Emira”, jednego z konfederatów barskich i Rozalii z Lubomirskich. Wychowywał się we Wiedniu i tam też nawiązał ścisłe kontakty z F. Lamennais’em i F. Oznamem. W 1824 r. wstąpił do Wojskowej Szkoły Aplikacyjnej w Warszawie, a trzy lata później mianowany został podporucznikiem. W czasie powstania listopadowego służył w sztabie gen. Józefa Chłopickiego, a później w sztabie korpusu gen. Franciszka Żymirskiego. Za bohaterską walkę pod Wawrem (19.02) i Grochowem (25.02) został odznaczony Złotym Krzyżem Virtuti Militari a następnie awansował na kapitana. Po kapitulacji Warszawy udał się do Lwowa, prosząc o przyjęcie do austriackiej służby wojskowej, jednak spotkał się z odmową. Osiadł w rodzinnym zamku w Podhorcach, wstąpił do Towarzystwa Naukowego Krakowskiego i wspierał rozwój Ossolineum. Od 1845 r. utrzymywał stałe kontakty z Hotelem Lambert, opracowując na ich zlecenie memoriały o sytuacji w Galicji. Zabiegał u gubernatorów rosyjskich o amnestię, polonizację szkół i możliwość przeprowadzenia reformy rolnej. Pisał do „Galicyjskiego Tygodnika Rolno-Przemysłowego” postulując konieczność zmian stosunków agrarnych i zachęcając do zainteresowania się rozwiązaniami myśli socjalistycznej. Będąc zwolennikiem zniesienia pańszczyzny, próbował wraz z A. Potockim skierować reformę na drogę legalną, stąd oskarżono go o wstrzymywanie zmian na wsi. Sam darował pańszczyznę, choć nadal opowiadał się za uprzywilejowaniem osób wykształconych, właścicieli ziemskich i mieszkańców miast w stosunku do wsi w ordynacji do Sejmu. Od 1848 r. wydawał gazetę „Postęp” we Lwowie, pod redakcją Karola Widmana i Jana Zachariasiewicza, gdzie zamieszczał artykuły o bieżących wydarzeniach w Polsce i Europie oraz popularyzował teorie socjalistyczne L. Blanca, Ch. Fouriera, G. Mazziniego i P. Proudhona. Ogromny sprzeciw warstwy ziemiańskiej spowodował szybkie zamknięcie pisma. W latach 50. związał się z krakowskim „Czasem” zamieszczając w nim komentarze dotyczące spraw ekonomiczno-ustrojowych, głównie zlikwidowania stosunków poddańczych. Po ślubie z Taidą Małachowską w 1850 r. zbliżył się do Kościoła, nawiązał bliski kontakt z ks. J. Vianney i zaczął studiować pisma św. Jana od Krzyża, czego owocem było przetłumaczenie na język polski Drogi na Górę Karmel wydane w 1855 r. W tym czasie nawiązał też korespondencję ze zmartwychwstańcami. W latach 60. podróżował do Paryża i Rzymu, gdzie informował Stolicę Apostolską o sytuacji Kościoła na ziemiach polskich. Pod koniec życia opublikował dzieło Opinions et croyances, w którym zawarł swoją refleksję o pojęciu Boga, modlitwie, świętości pracy, obowiązku służby bliźnim, zwłaszcza przez majętnych i konieczności nowego ułożenia stosunków między państwem i Kościołem. Książka znalazła się natychmiast na Indeksie. Zmarł 21.10.1869 w Krakowie. Autor licznych broszur: List do p. L.S. (Ludwika Skrzyńskiego) o socjalizmie (1848), O dążnościach reorganizacyjnych w społeczeństwie (1849), Wstęp do praktycznego wykładu teorii produkcji rolniczej (1850), O prawdziwości religii katolickiej (1853)