Rozdział 2
Humanizm na Uniwersytecie krakowskim w XV wieku. Rękopisma, lekcje, nauczyciele. Jan Sakran i domorosły humanizm w walce z obcym. Przepisy dyscyplinarne Jana Sakrana starszego 1480, młodszego 1491. Konrad Celtes i krakowska Sodalitas Vistulana. Brudzewski, Korwin, Ursyn, Estikampian. Odjazd Celtesa i nagły upadek humanistycznych wykładów. Kopernik, wielcy ludzie XVI-go wieku i humanizm. Walka humanizmu z ludźmi starych wyobrażeń na Uniwersytecie krakowskim. Michał z Bystrzy-kowa. Episkopat polski i dwór po stronie humanizmu. Traktat: o wychowaniu królewskiego dziecka. Prawdopodobnie Jan Sylwiusz Siculus jego autorem. Garzias. Piotr Royziusz. Lekcje humanistów na Uniwersytecie, ich wartość. Agrykola młodszy, Coxus, Eoban Hessus, Paweł z Krosna. Jerzy Libanus. Opór greczyźnie i hebrajszczyźnie przez starszych stawiany.
Rozdział 3
Reformacja jako skutek wewnętrznego rozdarcia moralnego i intelektualnego wywołanego humanizmem. Co myśleć o zdaniu, jakoby była czynnikiem postępu. Ślady różnowierstwa w Polsce XV wieku. Odpór dawany Luterstwu. Niespodziewany fakt sekularyzacji zlutrzonego Wielkiego Mistrza Prus. Jak się patrzono na ten fakt. Zdanie kanclerza Gattinary, protestantów i Klemensa VII. Wytłumaczenie, jak do tego faktu przyjść mogło. Emancypacja polityczna Kazimierza Jagiellończyka od wpływu Kurii Apostolskiej. Ostroróg, Kallimach, Jan z Rabsztejnu, Machiavelli. Parlamentaryzm stanowy i polityka narodowa, Jan Olbracht, Aleksander i próby oparcia się na Rusi. Jan Laski jako reprezentant, dążeń do kościoła narodowego i polityki narodowej. Jego zatarg z Rzymem. Utylitarna, z dnia na dzień prowadzona polityka humanistów Tomickiego i Krzyckiego, Dantyszek. Początki Hozjusza, Erazm Roterdamczyk chwali politykę polską. Po takich przykładach z góry reformacja podrasta, Jakub z Iłży i jego proces. Judaizm Weiglowej. Synod 1539 r. Czasy biskupów z nominacji królowej Bony. Antytrynitaryzm włoski przez Lizmanina dostaje się do Polski. Kółko reformatorów humanistów około r. 1540. Lizmanin, Przyłuski, Modrzewski, Uchański, Zebrzydowski. Schyłek Zygmunta I i jego ocenienie.
Rozdział 5
Sejm 1505 r. datuje nawrót, do katolicyzmu i rozbicie różnowierstwa. Wycieńczenie ducha polskich reformatorów i opanowanie kraju przez obcych teologicznych kazuistów. Podrost katolickich szermierzy: Orzechowski, Nowopolski Jakub. Górski, Hozjusz, Kromer. Humanizm na Uniwersytecie krakowskim. Unikanie polemiki religijnej w Górnickim i pismach ostatnich Reja. Co z programu egzekucyjnego zostało wykonane a co na sprawie religii zawisło. Ostatnie usiłowania różnowierców i zwrot ich przeciwko myśli reformy rządu. Przegląd dziejów najbliższych po śmierci Zygmunta Augusta. Obracają się około kwestii religijnej, która każe licytować wolność do góry. Batory jako król qui redemptorus erat Isreal. Pogląd na całość i oznaczenie miejsca humanizmu w dziejach.